Συνέντευξη στον Λευτέρη Παπαστεργίου
Η πολυδιαβασμένη συγγραφέας της μπεστ σέλερ τριλογίας «Τα Παλιά Ασήμια» Μαίρη Κόντζογλου που συγκίνησε χιλιάδες αναγνώστες, επιστρέφει με τις Μαγεμένες, ένα ιστορικό μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.
Η Θεσσαλονικιά συγγραφέας επισκέπτεται τη Λάρισα για να μοιραστεί με το αναγνωστικό κοινό το εμπνευσμένο από την άγνωστη ιστορία της απαγωγής των «Καρυάτιδων της Θεσσαλονίκης» μυθιστόρημά της. Μια αφήγηση για τα πάθη, τους έρωτες, τις κλεμμένες αρχαιότητες και τους αγώνες της πόλης που πίστευε σε τρεις θεούς.
Οι αναγνώστες θα έχουν την ευκαιρία να τη γνωρίσουν από κοντά στη Λάρισα: Την Πέμπτη 22 Ιουνίου 2017, στις 8 το βράδυ, στον κήπο του «Κλίμαξ» (Ηφαίστου 2).
-Πώς λειτούργησε στο μυαλό σας η ιστορική καταγραφή των Μαγεμένων και σας ενέπνευσε τελικά να γράψετε αυτό το μυθιστόρημα;
Η ιστορία των ΜΑΓΕΜΕΝΩΝ με γοήτευσε από τη στιγμή που την πληροφορήθηκα πριν από λίγα χρόνια. Αντί να πω «Μα τι ενδιαφέρουσα ιστορία!» είπα «Μα τι ωραίο θέμα για βιβλίο!».
Με το που άρχισα να ερευνώ και να εισέρχομαι στα «ενδότερα» του παρελθόντος, αν και έγραφα άλλο βιβλίο, η ιστορία της Σαλονίκης στα μέσα του 19ου αιώνα, το πολύχρωμο και πολύγλωσσο ηχητικό χαλί της πόλης, οι διάφοροι λαοί και οι τρεις θεοί που λατρεύονταν εκείνη την εποχή, μου «έστρωναν κρεβάτι» ήδη για τον γάμο που ετοίμαζα.
-Τι ήταν αυτό που σας δημιούργησε έκπληξη ή και θαυμασμό, ψάχνοντας τον μύθο του μνημείου, για να στήσετε την ιστορία σας;
Ήταν πολλά πράγματα. Η ομορφιά και η μεγάλη καλλιτεχνική τους αξία, ο σεβασμός που έδειξαν στο μνημείο τα φυσικά φαινόμενα και οι αναρίθμητοι κατακτητές της πόλης, η αγάπη των κατοίκων για τις Μαγεμένες ανεξάρτητα από τη θρησκεία που ανήκαν. Η αρχαιοκαπηλία –τότε δεν ονομαζόταν ακόμη έτσι– γινόταν και από Ρωμιούς χωρίς την παραμικρή τύψη. Τα επαναστατικά κινήματα που δρούσαν στη Μακεδονία. Θέλετε και άλλα; Οι αρμονικές επαγγελματικές σχέσεις μεταξύ εβραίων και χριστιανών αλλά η ανύπαρκτη κοινωνική τους ανάμειξη.
Γιατί, όταν ψάχνεις μια εποχή περασμένη, δεν πρέπει να μένεις μόνο στα ιστορικά γεγονότα. Είναι και όλα τα άλλα που συνθέτουν το «τοπίο».
-Η χώρα μας, μέσα στο διάβα της ιστορίας, είδε πολλά ιστορικά της μνημεία, πολλά κομμάτια του σώματός της, να αποσπώνται βίαια και να ταξιδεύουν για άλλα μέρη του κόσμου. Υπάρχουν πολλοί που ζητούν την επιστροφή τους, υπάρχουν και κάποιοι που υποστηρίζουν πως τα έργα τέχνης ανήκουν σε όλη την οικουμένη. Ποια η δική σας γνώμη;
Όχι μόνο η χώρα μας, όλες οι περιοχές της ανατολικής Μεσογείου και της Ασίας, γιατί εκεί αναπτύχθηκε πρώτα ο πολιτισμός, έχουν δεχτεί λεηλασίες από τους δυτικούς κατακτητές τους.
Ασφαλώς και τα μνημεία ανήκουν σε ολόκληρη την οικουμένη, δεν χωράει αμφιβολία. Είτε βρίσκονται στο Βρετανικό μουσείο είτε στο μουσείο της Ακρόπολης όλοι μπορούν να τα δούνε.
Δεν τρέφω αυταπάτες, δύσκολα θα δοθούν πίσω μνημεία, γιατί τότε… θα αδειάσουν τα μουσεία τους.
Όμως: α) οφείλουμε να τα γνωρίζουμε και να μάθουμε την ιστορία τους,
β) να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας να μην τα βανδαλίζουν –και πώς θα γίνει αυτό αν δεν γνωρίζουν Ιστορία;-, να θεσπιστούν νόμοι προστασίας των μνημείων αλλά και τιμωρίας των υπεύθυνων,
γ) να συνεχίσουμε να τα απαιτούμε.
-Αναδεικνύετε, μέσα από το μυθιστόρημά σας, τη Θεσσαλονίκη, μια πόλη που τότε θα την έλεγες και πολυπολιτισμική, αν ήθελε κανείς να μιλήσει με όρους του σήμερα. Ποιες οι ομοιότητες με το σήμερα;
Να μη ξεχνάμε δε πως αυτή η πόλη υπήρξε συμπρωτεύουσα σε τρεις αυτοκρατορίες: στη Ρωμαϊκή, τη Βυζαντινή και την Οθωμανική.
Η Σαλονίκη συνεχίζει να είναι ίσως η ωραιότερη πόλη της Ελλάδας και σίγουρα βρίσκεται στο πιο καίριο γεωγραφικό σημείο.
Οι ομοιότητες σταματάνε εδώ όμως, δυστυχώς…
-Το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια πιο έντονη σύνδεση της Ιστορίας με τη λογοτεχνία στη χώρα μας. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Νομίζω πως πάντα συνέβαινε αυτό, στα παιδικά μου χρόνια διάβαζα «Στα μυστικά του βάλτου» της Π. Δέλτα, στην εφηβεία «Το νούμερο» του Η. Βενέζη και τα «Ματωμένα χώματα» της Δ. Σωτηρίου και πολλά άλλα.
Εκείνα βέβαια ήταν και προσωπικές μαρτυρίες, είχαν αυτή την επιπλέον αξία. Τώρα, με την εξέλιξη της τεχνολογίας μπορούμε να ερευνήσουμε το απώτερο παρελθόν, μπορούμε να βρούμε πηγές, φωτογραφίες κ.λπ., δεν χρειάζεται πια να έχουμε έναν παππού να μας διηγηθεί τα παλιά.
Σίγουρα όμως, και αυτό το λέω για τον εαυτό μου, αγνοώ πώς σκέφτονται οι ομότεχνοί μου που γράφουν ιστορικά μυθιστορήματα, η στροφή στο παρελθόν οφείλεται γιατί η σημερινή πραγματικότητα δεν με εμπνέει.
-Διαβάζοντας το βιβλίο σας, αναρωτήθηκα αν τελικά ο έρωτας μπορεί να αλλάξει τη φορά των πραγμάτων…
Όχι των ιστορικών γεγονότων, βέβαια. Αλλά των προσωπικών. Και αυτό, κοιτώντας το από μέσα προς τα έξω, μετρώντας το μπόι του με το μεγαλείο του έρωτα, είναι ένα κοσμοϊστορικό γεγονός.
Τελικά, η πρόοδος του ανθρώπου, είτε σε ατομικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο, θα πρέπει να οδηγείται από υψηλότερα κίνητρα;
Δεν υπάρχει πρόοδος αν δεν παρακινείται από υψηλότερα κίνητρα.
Δείτε το παράδειγμα του Τραμπ. Πήγε πολύ ψηλά, έφτασε στο ύπατο αξίωμα. Ίσως τώρα να προκαλεί περισσότερο γέλιο – δεν συζητώ εδώ για τον φόβο.