Του Μενέλαου Κατσαμπέλα
Άνθρωπος πληθωρικός, αεικίνητος και έξω καρδιά ο σπουδαίος Πετρολούκας Χαλκιάς, κέρδισε όλες τις εντυπώσεις και στην πρόσφατη εμφάνισή του στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας. Με το χαμόγελο μόνιμο στο πρόσωπό του, δεν αρνήθηκε σε κανένα καμία χάρη κι ήταν το βλέμμα του γεμάτο αγάπη. Χορτασμένος από αναγνώριση και αγάπη, τη χαρίζει κι εκείνος απλόχερα, ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους, αυτούς που μαθαίνουν την ηπειρώτικη μουσική στο πλευρό του και αυτούς που την ακούνε εκστασιασμένοι να βγαίνει από το κλαρίνο της ψυχής του.
Ήταν πολλοί οι Λαρισαίοι μουσικοί που έσπευσαν να τον ακούσουν την περασμένη Τρίτη, καθόλου τυχαία ασφαλώς. Μπροστά – μπροστά τον άκουσε ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.
Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε λίγα λεπτά μαζί του, πριν τη συναυλία που έδωσε για την παρουσία του νέου δίσκου «Soul of Epirus», αυτόν που έφτιαξε με το νεαρό λαουτίστα Βασίλη Κώστα, έναν εξαίρετο μουσικό, στους γάμους των γονιών του οποίου είχε παίξει κλαρίνο ο Πετρολούκας!
Είπε αρκετά για τις μνήμες του από την κατοχή και τον πόλεμο, το συναίσθημα που βγάζει στον τρόπο που παίζει το κλαρίνο, τις περιπέτειές του στην Αμερική, τις συζητήσεις του με τον Benny Goodman και τον Louis Armstrong, τις συμβουλές που δίνει στα νέα παιδιά που «πειράζουν» τα δημοτικά τραγούδια…
Από την εποχή που 11χρονο παιδί, σκαλίζατε αυτοσχέδια κλαρίνα για να εξασκηθείτε, κρυφά από τον πατέρα, μέχρι σήμερα που παρουσιάζετε και στην Ελλάδα τον καινούριο σας δίσκο «Η ψυχή της Ηπείρου», έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Πώς βλέπετε όλη αυτή την υπέροχη διαδρομή;
Η διαδρομή αυτή είναι πολύ μεγάλη. Περάσανε γενιές πολλές. Η κάθε γενιά έχει και τα δικά της χαρακτηριστικά και έχει διαφορετικά συναισθήματα. Εγώ έζησα τον πόλεμο, τη φτώχεια, την πείνα. Ήμουνα 6 χρονών και περπατούσα δίπλα σε νεκρούς. Προσπαθούσα να μαζέψω τις χειροβομβίδες, με τέτοια πράγματα έπαιζα τότε. Όλα αυτά είναι βιώματα που δεν τα έχουν οι σημερινοί νέοι. Οι νέοι είναι … σοκολάτα και στο σπίτι. Δεν αισθάνονται τί θα πει πείνα, να είσαι τρεις τέσσερις μέρες νηστικός και να φέρνεις γύρω να βρεις έστω μια φλούδα για να βάλεις κάτι στο στόμα σου. Αυτά όλα τα βιώματα, εγώ τα βγάζω μέσα από το κλαρίνο. Μόνο οι άνθρωποι της δικής μου γενιάς καταλαβαίνουν αυτό που λέω, οι καινούριοι δεν έχουν τα αισθήματα που είχαμε τότε εμείς. Οι νέοι έχουν άλλα συναισθήματα, διαφορετικά. Οι νέοι έχουν άλλες εμπειρίες κι άλλα βιώματα. Εγώ έχω τον εγγονό μου, που παίζει καλά όλα αυτά που του έδειξα. Μόνο που τα παίζει χωρίς να τα αισθάνεται!
Είναι καλός ο εγγονός; Είναι βιρτουόζος στο όργανο;
Είναι καλός. Αυτό το παιδί με κάνει ευτυχισμένο, γιατί με αυτόν πιστεύω ότι αφήνω τη δουλειά μου στους νέους. Όπως και στα παιδιά που έχω μαζί μου εδώ. Αισθάνομαι την ανάγκη να διδάξω σε αυτά τα παιδιά πώς να παίζουν με αυτά τα συναισθήματα που είχαμε εμείς, τα παλιά. Εμένα με καλέσανε πέρυσι τέσσερα ξένα πανεπιστήμια. Μας ακούσανε που παίζαμε σε έναν χορό εκεί και ήρθε ένας και μου λέει, «παίξε τους κλέφτες, ρε Πέτρο». Κι έρχεται ο πρύτανης του πανεπιστημίου και ρωτάει «τί είναι κλέφτες;», νόμισε ότι είμαστε εμείς κλέφτες! Και του λέω ότι όταν ο τόπος μας ήταν σκλαβωμένος, αυτοί βγαίναν στα βουνά νας μας απελευθερώσουν. Και με κάλεσε στο πανεπιστήμιο και παίξαμε τα τραγούδια που άκουγε ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, για να τα μάθουν και να τα ακούσουν τα παιδιά. Πήγαμε σε πολλά πανεπιστήμια και μεταδώσαμε αυτά τα αισθήματα εκεί. Με κάλεσαν να πάω και φέτος!
Τα ηπειρώτικα και η τζαζ
Εκεί στην Αμερική, μαθαίνω ότι έχετε γνωριστεί με θρύλους όπως ο Benny Goodman και ο Louis Armstrong. Πώς θυμάστε αυτές τις συναντήσεις;
Ήρθαν πράγματι αυτοί οι δύο και με ακούσανε. Μου λέει μετά ο Benny Goodman, «αυτά τα ηπειρώτικα που παίζεις μοιάζουν με την τζαζ την αμερικάνικη. Μήπως ακούσατε από εμάς και πήρατε κάτι;». Και του λέω «είναι δυνατόν ο πατέρας να πάρει κάτι από το παιδί του; Εσείς πήρατε». Μου ζήτησε συγγνώμη μετά! Είναι αλήθεια ότι εγώ έπαιζα σε πολλούς χορούς στην Αμερική και έκοβα τη δουλειά των παιδιών εκεί. Έστειλαν κάποτε στους αρμόδιους ένα έγγραφο που ζητούσαν να διώξουν τον Πέτρο τον Χαλκιά γιατί λέει τους έκοβα το ψωμί! Μου στέλνει λοιπόν το immigration ένα χαρτί με το οποίο μου ζητούσαν να εγκαταλείψω το έδαφος των ΗΠΑ εντός 24 ωρών γιατί «εμείς τέτοιους μουσικούς έχουμε». Πηγαίνω λοιπόν στον διευθυντή και του λέω ότι εγώ θα φύγω για να γυρίσω στην πατρίδα, αλλά κι εσύ θα αφαιρέσεις από αυτό το χαρτί ότι έχετε εδώ μουσικούς σαν και του λόγου μου. «Πως μπορείς να μου το αποδείξεις αυτό;», με ρωτάει. Θα πάρεις τους καλύτερους από τους μουσικούς που έχεις και θα τους βάλεις μόνο να με συνοδέψουν, ρυθμικά, τίποτα άλλο, του λέω. Τη βρήκε καλή την ιδέα μου, εκείνος, τους παίρνει και έρχεται στο μαγαζί. Γίνεται αυτό που του ζήτησα και όχι μόνο ακυρώθηκε η εκδίωξή μου από την Αμερική, αλλά παραλίγο να βρει τον μπελά του αυτός που ζήτησε να φύγω γιατί εκεί στην Αμερική πιστεύουν πως ότι δεν το έχουν, το κρατάνε!
Κι έτσι μείνατε 20 χρόνια στην Αμερική…
Είκοσι χρόνια έμεινα και με κάναν Αμερικανό πολίτη. Γιατί, για να γίνεις τότε Αμερικανός πολίτης έπρεπε να είχες μάνα, πατέρα, αδερφό. Μου λέει αυτός από το Αλλοδαπών ότι μπορούμε να σε κάνουμε Αμερικανό πολίτη, αν θέλεις, όχι διά της βίας. Του λέω θέλω, αλλά έχω στην Ελλάδα τη μάνα μου, τον πατέρα μου, τ’ αδέρφια μου, τα παιδιά μου. Σε 24 ώρες θα τους φέρουμε όλους εδώ, μου λέει. Ειδοποιεί κατευθείαν στην Αθήνα τον πρέσβη και εκείνος ανακοίνωσε στους δικούς μου ότι φεύγουν για την Αμερική! Ήρθαν λοιπόν όλοι κι έτσι κάθισα στην Αμερική 20 χρόνια.
Αυτή την αναγνώριση που έχετε στην Αμερική και σε άλλα μέρη του κόσμου – πριν από λίγα χρόνια παίξατε μέχρι και στην Ινδία – αισθάνεστε ότι εδώ στην Ελλάδα την έχετε;
Ο κόσμος εδώ με αγαπάει πολύ εμένα. Δεν έχω παράπονο από τον κόσμο. Από την Αμερική έφυγα γιατί κι εδώ με αγαπούσαν πολύ. Από μικρός που ήμουν και έπαιζα, όπου πήγαινα «τί θέλει ο Πέτρος», δεν μου χαλούσαν χατήρι. Γι’ αυτό έφυγα από την Αμερική και γύρισα στην πατρίδα.
Διάβασα ότι είπατε πως το ελληνικό κράτος δεν προσέχει όσο θα έπρεπε την ελληνική παραδοσιακή μουσική, τους μουσικούς. Γιατί το λέτε αυτό, τί θα μπορούσε να γίνει, τί συμβουλεύετε τους υπεύθυνους;
Ο κάθε ένας πειράζει τα δημοτικά τραγούδια και τα κάνει όπως θέλει αυτός. Την Ακρόπολη δεν τολμάει κανένας να πάει να την ρίξει! Θα του πουν … επ’ τί κάνεις εδώ, χαλάς τις κολώνες της Ακρόπολης; Στο δημοτικό τραγούδι δεν επεμβαίνει κανείς να πει: «τι κάνετε εκεί; Γιατί το χαλάτε το τραγούδι;».
Βγάζουν τώρα κάτι καινούρια τραγούδια που δεν έχουν ούτε πεντατονική, ούτε τίποτα. Τα δικά μας τα τραγούδια, με την πεντατονική, είναι βγαλμένα μέσα από την ψυχή του ανθρώπου, είναι μέσα από τη ζωή βγαλμένα. Τώρα τούτοι εδώ βγάζει ότι θέλει ο κάθενας. Με πειράζει αυτό το πράγμα. Τους έχω πει ότι την Ακρόπολη δεν την πειράζουμε. Μπορούμε να βάλουμε στολίδια όσα θέλουμε, να το στολίσουμε κι εμείς με τη δική μας γενιά, αλλά οι κολώνες πρέπει να παραμείνουν στη θέση τους. Τα θεμέλια δεν τα πειράζουμε. Στην καριέρα μου πείραξα κι εγώ ορισμένα τραγούδια, αλλά δεν χάλασα τις κολώνες τους, τα στόλισα. Αυτό διδάσκω στα παιδιά τώρα. Να στολίζετε τα τραγούδια, να τα κάνετε πιο όμορφα ακόμα, αλλά να μην πειράζετε τις κολώνες τους…
Μία άγνωστη ιστορία για τον Πετρολούκα Χαλκιά
- Η σύμπραξη με Ινδούς μουσικούς και ο ρόλος του Γιώργου Δεληγιάννη
Μια άγνωστη ιστορία για τη σύμπραξη Ινδών μουσικών με το θρύλο, Πετρολούκα Χαλκιά, εξιστόρησε ο διευθυντής της Σχολής Παραδοσιακής Μουσικής του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας, Γιώργος Δεληγιάννης.
Η αφήγηση, αναφέρεται στους «δρόμους της ψυχής». Πιο συγκεκριμένα:
«Το 1995 την άνοιξη βρέθηκα στην Ινδία με καλούς φίλους μουσικούς για δέκα μέρες που οργανώθηκε από το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού και την Ελληνική πρεσβεία στο Νέο Δελχί.
Μεγάλη και αξέχαστη εμπειρία με πολύ μουσική και συνεργασία με Ινδούς μουσικούς.
Στις αρχές του της επόμενης χρονιάς ήρθε στη Λάρισα ένα ινδικό μουσικό συγκρότημα.
Φυσικά πήγα και τους άκουσα. Στο τέλος της συναυλίας γνώρισα και τον άνθρωπο που μεσολάβησε να έρθουν στην Λάρισα οι υπέροχη Ινδοί μουσικοί και βγήκαμε όλοι μαζί για βραδινό.
Πάντα στριφογύριζε στο μυαλό μου η ιδέα μιας συνεργασίας Ελλήνων μουσικών από τον χώρο της ηπειρώτικης παραδοσιακής μουσικής με Ινδούς μουσικούς.
Ο βασικός λόγος ήταν οι πολλές ομοιότητες που περιέχουν η ηπειρώτικη μουσική με την ινδική, όπως:
η πεντατονική σκάλα, τα γκλισσάντα οι αυτοσχεδιασμοί διαρκείας (ανάπτυξη, κορύφωση, κλείσιμο) ακόμα και κάποιο είδους μινιμαλισμού.
Τα είπα αυτά στον φίλο Αλέξανδρο που τους έφερε, ο οποίος μισό χρόνο έμενε στην Ινδία στην πόλη Baranasi, φημισμένη για την έντονη μουσική καθημερινότητα της και μισό χρόνοι στην Ελλάδα.
Με άκουσε προσεκτικά, αλλά κατάλαβα ότι δεν τον έπεισα, έτσι του πρότεινα να ακούσει το cd του Πετρολούκα Χαλκιά, «Οι δρόμοι της ψυχής». Ο Αλέξανδρος μου είπε ότι δεν τον γνώριζε τον Πετρολούκα, αλλά θα το αγοράσει το cd.
Την επόμενη μέρα με πήρε τηλέφωνο από την Αθήνα και μου είπε τον άκουσα Γιώργο, συμφωνώ με την ιδέα σου και σκέφτομαι να το οργανώσω. Του είπα προχώρα.
Μετά από δύο- τρεις μήνες τον Μάη που πήρε τηλέφωνο να μου πει με ενθουσιασμό, ότι την προηγούμενη μέρα στο Θέατρο Ρεματιάς στο Χαλάνδρι πραγματοποιήθηκε η συναυλία Πετρολούκα Χαλκιά με Ινδούς μουσικούς. Από εκεί και πέρα τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους…»