![Δημήτρης Μπουραντάς Λευτέρης Παπαστεργίου]()
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΛΕΥΤΕΡΗ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ
ΦΩΤ. LARISSANET.GR/KΩΣΤΑΣ ΜΑΝΤΖΙΑΡΗΣ
Με τον καθηγητή Management και Ανθρώπινων Πόρων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέα Δημήτρη Μπουραντά μιλήσαμε τελευταία φορά πριν ενάμιση περίπου χρόνο. Τότε ζούσε τον μύθο του καθηγητή Νίκου Αλεξίου και της φοιτήτριάς του Άννας, των δύο ηρώων του στο πολυδιαβασμένο «Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη». Συνεχίζει ακόμα και σήμερα να ακούει ανθρώπους σε ολόκληρη την Ελλάδα να του μιλούν για το βιβλίο αυτό. Τότε, ενάμιση χρόνο πριν, μου είχε πει σε συνέντευξή του στο larissanet.gr πως «δεν έχουμε δει τίποτα ακόμα».
Σήμερα;
Τον συνάντησα ξανά, έχοντας ο ίδιος εκδώσει ένα ακόμη βιβλίο, ετοιμάζοντας να κυκλοφορήσει μια ποιητική συλλογή, έχοντας βάλει ένα ακόμα προσωπικό στοίχημα στο χώρο της συγγραφής και έχοντας ιδρύσει την «Κοινωνία των Αξιών», ένα σχήμα με το οποίο θα κατέβει στις επόμενες εθνικές εκλογές.
Απλός και κατανοητός αποδέχεται να μιλήσουμε για όλα. Και απαντά πράγματι σε όλα χωρίς να διστάζει. Μιλάει για τους πολιτικούς, διαχωρίζει τους ηγέτες από τους ηγεμόνες, αναλύει το ελληνικό πρόβλημα και αποκαλύπτει με ποιον τρόπο θα μεγιστοποιούσε τη διαπραγματευτική ικανότητα της χώρας. Δεν διστάζει να μιλήσει για την περιουσία του, αν και άνθρωπος του συστήματος, όπως θα έλεγε κάποιος, τα βάζει μ’ αυτό και κάνει λόγο για κάποιους που έκαναν «πλιάτσικο» τα τελευταία 20 χρόνια.
Μιλάμε για τον καπιταλισμό και το διάδοχο μοντέλο, για την Αριστερά αλλά και τη Χρυσή Αυγή. Θα χαρακτηρίσει τον Βενιζέλο «αλαζόνα», τον Σαμαρά «αναξιόπιστο», την Αγγελοπούλου «ανίκανη» και τον Τσίπρα «έναν έξυπνο νέο καλών προθέσεων χωρίς ικανότητα διακυβέρνησης». Θυμάται τα χρόνια που ξεκίνησε μικρός από το χωριό του, λίγο έξω από τα Φάρσαλα, για να πάει στην Αθήνα και λέει ευθέως πως χρωστάει στην κοινωνία.
Ο Δημήτρης Μπουραντάς σε μια συνέντευξη που πραγματικά… «τα σπάει»:
Σε τι πνευματική κατάσταση σας βρίσκω αυτό τον καιρό;
Ετοιμάζομαι να κυκλοφορήσω μια ποιητική συλλογή. Έχω επίσης ένα βιβλίο σχεδόν έτοιμο αλλά για να κυκλοφορήσει στο εξωτερικό, στην Αμερική. Εκεί όμως είναι πολύ δύσκολο. Πήρα ήδη τρεις απορρίψεις.
Ναι, ε;
Ναι, είναι πολύ δύσκολο και ειδικά όταν ο συγγραφέας είναι ξένος. Σου λέει, «αν ζούσε εδώ, θα είχε κάποιο κύκλο». Θα πρέπει να πιστέψουν πάρα πολύ στο βιβλίο. Μα πάρα πολύ. Επίσης, όπως καταλαβαίνεις, μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι δέχονται σωρεία προτάσεων. Να καταλάβεις οι δυο από τους τρεις εκδοτικούς οίκους μου απέρριψαν την πρόταση μέσα σε τρεις ώρες.
Να καταλάβω πως αυτό αποτελεί για σας ένα προσωπικό στοίχημα πλέον;
Ναι. Αποτελεί για μένα ένα προσωπικό στοίχημα. Και να σου πως γιατί το κάνω. Τους έστειλα εκατό σελίδες, είκοσι-τριάντα η περιγραφή του βιβλίου, και τέσσερα κεφάλαια. Και μου απάντησαν αρνητικά ο ένας σε τρεις ώρες και ο άλλος σε δυο ώρες. Αυτό δε γίνεται! Σημαίνει πως διάβασαν το γράμμα, είδε την ιδέα, είδε Έλληνας, και τότε…
Υπάρχει περίπτωση να το έκοψαν και επειδή είστε Έλληνας, με ότι αυτό συνεπάγεται στις μέρες μας;
Όχι. Κατηγορηματικά. Δεν παίζει ρόλο σ’ αυτές τις δουλειές. Και Τούρκος να ήμουνα, και Ιταλός, και Γάλλος, πάλι θα το έκοβαν. Είναι καθαρά για θέμα μάρκετινγκ. Παίζει ρόλο πως είσαι ξένος, είσαι απών. Και φυσικά παίζει μεγάλο ρόλο το πόσο είναι πνιγμένοι. Η μια μου έγραψε «εξαιρετική ιδέα, πραγματικά, αλλά έχουμε κλείσει για το 2013 το πλάνο δημοσιεύσεων».
Τι αφορά το βιβλίο αυτό; Είναι επιστημονικό;
Είναι για στελέχη. Η ιδέα είναι απλή και χρήσιμη. Και το λέω γιατί με έχει βοηθήσει εμένα. Είναι η φιλοσοφία στο μάνατζμεντ. Όταν θα γράψεις κάτι στιβαρό, ο μάνατζερ δεν θα το διαβάσει. Τις περισσότερες φορές λόγω έλλειψης χρόνου. Διαβάζουν γρήγορα πια. Οπότε, έχω πάρει 200 ρήσεις από φιλοσόφους, αρχαίους και σύγχρονους, και λέω για παράδειγμα: ένας μάνατζερ ή ηγέτης θα πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη. Εκεί λοιπόν βάζω τρεις-τέσσερις ρήσεις φιλοσόφων και τις αναλύω. Προσπαθώ δηλαδή να τους περάσω τη φιλοσοφία με έναν εύκολο τρόπο.
Θες να πεις για παράδειγμα για την ευθύνη των πολιτών, την ευθύνη που έχουμε επειδή εφησυχάσαμε, δεν συμμετείχαμε και το πολιτικό σύστημα μας οδήγησε στην καταστροφή. Λες λοιπόν την ρήση του Πλάτωνα «μια από τις τιμωρίες μας να μην καταδεχόμαστε να ασχοληθούμε με την πολιτική είναι να μας κυβερνούν οι κατώτεροί μας», και τελείωσες. Τα έχεις πει όλα. Θες να πεις στον άλλον για την αλαζονεία. Λέει ο Τολστόι: «ο άνθρωπος είναι σαν ένα κλάσμα. Αριθμητής είναι ο πραγματικός του εαυτός και παρονομαστής είναι η ιδέα που έχει για τον εαυτό του». Και όπως γνωρίζουμε από τα μαθηματικά όσο λοιπόν ο παρονομαστής τείνει στο άπειρο, το κλάσμα γίνεται μηδέν. Χρειάζεται αλήθεια να πεις κάτι περισσότερο;
Αυτό το τελευταίο που είπατε θα πήγαινε γάντι στον Βενιζέλο;
Θα πήγαινε σε πολλούς, αλλά σ’ αυτόν σίγουρα. Θυμήσου τον τρόπο με τον οποίο είχε χάσει τις εσωκομματικές εκλογές, τις πρώτες με αντίπαλο τον Γιώργο. Θυμάμαι το Mega να του δίνει 70% και σε λιγότερο από ένα μήνα είχε ανατραπεί. Δεν μπορώ να ξεχάσω το περιστατικό με τον καφέ (ΣΣ: τότε που ένας πολίτης είχε ρίξει έξω από τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, έναν καφέ στον Βενιζέλο). Το έβλεπα. Βγήκε και δήλωσε: «εγώ ο μελλοντικός ηγέτης…». Τρελάθηκα! Ποιος ρε, να μην πω τίποτα; Αυτοχαρακτηρίζεσαι ηγέτης; Δεν αισθάνεσαι ποτέ ηγέτης. Οι άλλοι αισθάνονται πως είσαι πραγματικός ηγέτης. Αν αισθάνεσαι εσύ ηγέτης έχεις χάσει.
![Δημήτρης Μπουραντάς]()
Ο Σαμαράς είναι ηγέτης;
Όχι.
Γιατί;
Το βασικό στοιχείο του ηγέτη είναι ότι αισθάνεται πως υπηρετεί το γενικό καλό. Ο ηγεμόνας αντίθετα πιστεύει πως το γενικό καλό θα πρέπει να υπηρετεί το δικό του. Και φυσικά υπάρχουν και άλλες διαφορές. Ο ηγέτης βασίζεται στον Αριστοτέλη και ο ηγεμόνας στον Μακιαβέλι. Ο ηγεμόνας αναρριχάται μέσα από τακτικές Μακιαβελικές, ο ηγέτης αναδεικνύεται για τη συνεισφορά του στο γενικό καλό.
Δες τι έκανε ο Σαμαράς. Ο Σαμαράς προκειμένου να γίνει Πρωθυπουργός, πήρε ένα κόμμα στο 33%, όταν το ΠΑΣΟΚ ήταν στο 43%, προκάλεσε δυο φορές εκλογές, και το πήγε στο 19%.Ο Σαμαράς λοιπόν περισσότερο πάει στον ηγεμόνα παρά στον ηγέτη, με τις έννοιες όπως τις ορίζουμε έτσι;
Ακόμα και αν δεχθώ πως «πάει προς τον ηγεμόνα», έστω και σ’ αυτό, έχει σχέδιο;
Όχι. Πάρε τα παραδείγματα. Τα νούμερα. Ο Σαμαράς έβγαινε και κατήγγειλε τον Παπανδρέου πως αυτό το μείγμα της πολιτικής δεν οδηγεί πουθενά. Οδηγεί σε ύφεση. Είχε παρουσιάσει πριν τις εκλογές ισοδύναμα 18 δισεκατομμυρίων για να μην πάρει άλλα μέτρα. Και τελικά αυτό το ίδιο φάρμακο που έλεγε πως οδηγεί στον θάνατο, το έδωσε τελικά ο ίδιος σε μεγαλύτερη δόση. Άρα δεν έχει καμία αξιοπιστία.
Αν ο Σαμαράς δεν ήταν στην κατηγορία του ηγεμόνα, όπως λέτε, και ήταν στην κατηγορία του ηγέτη και του μάνατζερ, τι θα έπρεπε να κάνει;
Κατ’ αρχήν θα έπρεπε να δώσει ένα όραμα. Το όραμα για την Ελλάδα δεν είναι να βγούμε από την κρίση. Αυτό είναι όρος επιβίωσης. Και φυσικά θα έπρεπε να έχει έτοιμο ένα επιχειρησιακό, στρατηγικό σχέδιο.
Και εναλλακτικό σχέδιο φαντάζομαι.Plan B δηλαδή…
Μα εννοείται. Αυτά διδάσκονται στα πρώτο έτος στην ΑΣΟΕ.
Ε, δεν μπορεί όμως ένας άνθρωπος που σπούδασε στα καλύτερα πανεπιστήμια να μην το ξέρει.
Μα φυσικά και το ξέρουν. Ξέρουν όλοι πως πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικά σχέδια. Απλά δεν είναι στην ατζέντα τους.
Είναι σοβαρό αυτό που λέτε…
Είναι δυο θέματα. Στις ομάδες εμείς λέμε πως «δέκα έξυπνοι και ικανοί άνθρωποι, δεν κάνουν μια έξυπνη και ικανή ομάδα». «Δέκα ‘κανόνια’ παίκτες δεν κάνουν μια ομάδα ‘κανόνι’». Το δύσκολο, έλεγε ένας προπονητής, δεν είναι να βρεις τους καλούς παίκτες. Το δύσκολο είναι να τους βάλεις να παίξουν μαζί. Λοιπόν, αυτοί, και σαν άτομα και σαν ομάδα δεν έχουν τέτοια λογική, ούτε τέτοια νοοτροπία. Δεν έχουν λογική μάνατζμεντ. Ο Σαμαράς θα έπρεπε να είχε ένα σχέδιο. Άσε στην άκρη το εναλλακτικό. Βασικό μας πρόβλημα είναι η διαχείριση του χρέους και των ελλειμμάτων. Αυτό είναι το πρώτο δεδομένο. Πάνε μαζί. Το δεύτερο δεδομένο είναι αυτό που έλεγε «επανεκκίνηση της οικονομίας». Εκεί δεν είχε τίποτα. Και όχι μόνο δεν είχε τίποτα. Δεν έχει και τίποτα.
Ενώ στη διαχείριση του χρέους έχει σχέδιο;
Αυτό το καθορίζουν οι δανειστές. Αλλά συνδέεται απόλυτα με το δεύτερο. Αν εσύ είχες ένα πρόγραμμα που ξεκίναγε με γρήγορες νίκες, “good wins”, θα είχες και άλλη διαπραγματευτική δύναμη. Η διαπραγμάτευση δεν είναι αποτέλεσμα της διαπραγματευτικής ικανότητας. Είναι αποτέλεσμα της διαπραγματευτικής ισχύος.
Έχει η Ελλάδα διαπραγματευτική ισχύ;
Όχι, καθόλου.
Άρα πως θα μπορούσε να πετύχει;
Εμείς έχουμε μια άποψη. Εμείς λέμε πως η Ελλάδα θα πρέπει να βρει, έξω απ’ όλα αυτά που κάνουν, 20 δισ…
Και πως θα βρεθεί αυτό το ποσό;
Θα σου πω. Όταν εσύ θέλεις να κάνεις μια επιχείρηση και έχεις κεφάλαιο 15-20 δισ. μπορείς να πάρεις δάνειο άλλο τόσο. Τουλάχιστον άλλο τόσο. Άρα το ζητούμενο είναι να δούμε από μπορούμε να βρούμε αυτό το ποσό. Εγώ είχα γράψει από το 2009 και το είχα πει και προσωπικά στο Ζαννιά και σε άλλους ότι πρέπει να μαζέψουμε λεφτά που υπάρχουν και μπορούν να βρεθούν. Απ’ αυτούς που τα τελευταία 20 χρόνια στην Ελλάδα κάνουν πλιάτσικο. Και όταν μιλάω για «πλιάτσικο» εννοώ διαφθορά, φοροδιαφυγή, εισφοροδιαφυγή…
Ναι, αλλά τι σας κάνει να πιστεύετε πως αυτό είναι κάτι που μπορεί ή θέλει το πολιτικό σύστημα να κάνει;
Α, κοίτα. Λευτέρη εγώ δεν μιλάω τώρα για το αν θέλει ή μπορεί να κάνει το πολιτικό σύστημα. Εγώ μιλάω για το τι πρέπει να γίνει. Και δεν μιλάω για 100 μεγάλες οικογένειες επιχειρηματιών που είναι κρατικοδίαιτοι ή ότι άλλο. Εγώ σου μιλάω τουλάχιστον για 100.000 ανθρώπους.
Στον Διόνυσο που μένω, εγώ έχω ένα σπίτι 500 τ.μ. Υπάρχουν 1.500 περίπου τέτοια σπίτια. Και οι ιδιοκτήτες τους δεν είναι Βαρδινογιάννηδες ή Λάτσηδες. Είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, επιστήμονες, δημόσιοι υπάλληλοι, δικαστές. Λοιπόν. Έχω ένα σπίτι στα τετραγωνικά που σου είπα. Έκανα ένα ταξίδι οικογενειακώς εφτά μέρες στο εξωτερικό, με φτηνά εισιτήρια. Στέλνω τα παιδιά μου σε ιδιωτικό σχολείο, από το γυμνάσιο και μετά, και έχω και δυο αυτοκίνητα 2.500 κυβικά. Το σπίτι μου θέλει συντήρηση 100.000 ευρώ το χρόνο. Τα δυο αυτοκίνητα θέλουν 3.500 ευρώ ασφάλεια. Όλα αυτά που σου λέω είναι νούμερα έτσι; Υπάρχουν αποδείξεις. Είναι δυνατόν λοιπόν εγώ να δηλώνω 80.000 ευρώ εφορία; Πρόσεξε μιλάμε για 1.500 σπίτια μόνο στον Διόνυσο. Έχω ένα εξοχικό στην Άνδρο το οποίο είναι «κοτέτσι» σε σχέση με άλλα. Και σου μιλάω για την Άνδρο. Δεν σου μιλάω για τη Μύκονο ή τη Σαντορίνη ή την Τήνο…
Όταν η χώρα ήταν σε πόλεμο παλιά σου έκαναν επίταξη το μουλάρι. Ε, λοιπόν και τώρα πόλεμο έχεις. Κινδυνεύει η χώρα μας. Εγώ δεν λέω να επιτάξουν κανέναν. Εγώ λέω να κάνουν ολικό πόθεν έσχες για τα δέκα τελευταία χρόνια με κριτήρια διαβίωσης τα οποία υπάρχουν ήδη σε τραπεζική πληροφορία. Δηλαδή, ο λογαριασμός της ΔΕΗ ή του νερού μου υπάρχουν. Ο λογαριασμός μου που πληρώνω στα σχολεία των παιδιών μου υπάρχει. Ο λογαριασμός για το ταξίδι που πραγματοποίησα υπάρχει. Τα ασφάλιστρα των αυτοκινήτων μου υπάρχουν. Έχεις λοιπόν όλα τα στοιχεία, έχεις τις καταθέσεις, έχεις τα ποσά που βγήκαν έξω, τα ξέρει η Τράπεζα της Ελλάδος, έχεις μετοχές, έχεις και τεκμήρια διαβίωσης. Ξέρεις επίσης και το αν κάποιος έχει πάρει δάνειο και τι χρωστάει. Όλα αυτά φαίνονται. Πιάνεις λοιπόν τον κανόνα «20-80», δεν πας να πιάσεις τον υδραυλικό στο Περιστέρι που έβγαλε 15.000 το χρόνο. Πιάνεις το 20% που διαθέτει το 80% αυτών των εισοδημάτων. Αν σε ένα χρόνο πάρεις τα λεφτά που πρέπει από τους 150.000 κατοίκους που πρέπει, έχεις τα 15 δισ. που σου χρειάζονται.
Και γιατί δεν το κάνουν λοιπόν;
Γιατί δεν θέλουν.
Ακούγοντας την πρότασή σας θα μπορούσε κάποιος ενδεχομένως, κάνοντας μια λογική συνεπαγωγή, να μιλήσει και για ευθύνη των πολιτών; Θέλω να πω, πως στις προηγούμενες εκλογές δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη, με επιλογή των πολιτών. Με ευθύνη, αν θέλετε, των πολιτών. Δεν τιμωρήθηκαν οι υπεύθυνοι της καταστροφής. Οι ίδιοι και πάλι κυβερνούν…
Οι πολίτες έχουν πολιτική ευθύνη αλλά από την άλλη μεριά οι πολίτες επιλέγουν αναγκαστικά μεταξύ συγκεκριμένων εναλλακτικών. Οι πολίτες λοιπόν πήγαν τον ΣΥΡΙΖΑ στο 27% από το 4%, δώσανε ένα άλλο 7% στη Χρυσή Αυγή συν ένα ποσοστό στον Καμμένο. Περίπου το 40% δηλαδή των πολιτών ψήφισε κόμματα, τα οποία ενδεχομένως δεν τον έχουν πείσει. Μη νομίζεις δηλαδή πως όσοι ψήφισαν Χρυσή Αυγή κατάλαβαν τι είναι και τι θέλει να κάνει αυτός ο σχηματισμός. Από οργή και αγανάκτηση τους έδωσε το συγκεκριμένο ποσοστό. Τι όμως άλλο θα μπορούσε να κάνει ο πολίτης;
Δέχομαι τη λογική σας, αλλά εσείς που το διαπιστώνετε οφείλετε να δεχθείτε πως όσοι τώρα κάνουν κριτική στο σύστημα δεν έδωσαν στον πολίτη τη δική τους εναλλακτική.
Γι’ αυτό ακριβώς δημιουργήσαμε την «Κοινωνία των Αξιών». Μπας και μπορέσουμε να φτιάξουμε κάτι διαφορετικό.
Να σας προβοκάρω λίγο; Με τον Μίμη Ανδρουλάκη, που όπως διάβασα συμμετείχε σε μια εκδήλωσή σας, θα φτιάξετε το διαφορετικό;
Ο Μίμης είναι χρόνια φίλος. Ο Μίμης ψάχνεται και μαζί με άλλους συμμετέχει στις συζητήσεις και στις διεργασίες ανασύνθεσης του κεντροαριστερού χώρου, με την ευρύτερη έννοια όμως, που θα ακουμπάει μέχρι και τη δεξιά.
Δεν θα ήταν καλύτερο όλοι αυτοί που συμμετέχουν στις διεργασίες αυτές να απομονωθούν, να αφοσιωθούν στη συγγραφή ή όπου αλλού θέλουν και να αφήσουν κάποιον νέο να τα κάνει όλα αυτά;
Κατ’ αρχήν δεν είναι καθόλου σίγουρο πως όλοι αυτοί θα είναι στην «Κοινωνία Αξιών».
Εσείς θα τους θέλατε;
Δεν το έχω ξεκαθαρίσει μέσα μου.
Τι είναι αυτό που σας προβληματίζει;
Θα σου πω. Γιατί δεν είναι μόνο ο Μίμης. Είναι και άλλοι, ακόμα και στελέχη της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ. Αυτή τη στιγμή δυο πρώην γενικοί γραμματείς της κυβέρνησης Καραμανλή συζητούν μαζί μου. Δεν τους ξέρει ο κόσμος. Είναι ηθικά στοιχεία, πέρασαν για δυο χρόνια με τη λογική «πάμε να βοηθήσουμε», όπως και πολλοί άνθρωποι, και δεν ξανασχολήθηκαν. Ή κάποιες περιπτώσεις από το ΠΑΣΟΚ. Αυτοί όμως, για να μιλήσω με όρους μάρκετινγκ, δεν πρέπει να σου καθορίσουν το brand. Διότι, αν σου καθορίσει το brand ο Μίμης την έχεις βάψει. Το θέμα είναι να φτιάξεις εσύ το δικό σου brand και αν τους θέλεις επειδή γνωρίζουν το πολιτικό “know how” ή γιατί ενδεχομένως επηρεάζουν κάποιο κόσμο θα πρέπει να ενσωματωθούν. Αν πάλι πας να απογειωθείς μ’ αυτούς θα σκάσει το αεροπλάνο.
![Δημήτρης Μπουραντάς]()
Θα κατεβείτε στις επόμενες εκλογές;
Ναι σίγουρα. Τώρα έχουμε πανελλαδική οργάνωση, και συνεχίζουμε. Θα κατεβούμε και θα πάρουμε και δυνατό ποσοστό. Όταν μιλάω για δυνατό ποσοστό εννοώ πως θα πάρουμε πάνω από 6-7%.
Χρηματοδότηση;
Δεν θες πολλά λεφτά. Δεν είναι δυνατόν να ξοδεύονται τα ποσά που έχουν διαθέσει όλοι αυτοί στο παρελθόν. Να σου πω για παράδειγμα εμείς έχουμε γραφεία στην Αθήνα, Πανεπιστημίου & Εμμ. Μπενάκη τα οποία μας στοιχίζουν μαζί με τα κοινόχρηστα 430 ευρώ…
Με συγχωρείτε. Πώς θα μάθει για σας ο κάτοικος της Τσαριτσάνης Ελασσόνας για παράδειγμα;
Θα μάθει. Από τα τοπικά κανάλια. Από το διαδίκτυο…
Αυτοί δηλαδή θα σας προβάλουν χωρίς λεφτά;
Ναι. Εννοώ ως κόμμα έτσι, όχι ως βουλευτής. Κοίτα να δεις. Έχουν χάσει όλοι τον μπούσουλα. Όταν καταρρέει το πολιτικό σύστημα καταρρέουν όλοι μαζί. Εγώ πιστεύω ακράδαντα πως με 100.000 ευρώ κάνουμε έναν εξαιρετικό προεκλογικό αγώνα.
Θα κατεβάσετε ψηφοδέλτια σε όλη την Ελλάδα;
Ναι.
Έχετε θέσει κάποιο απαγορευτικό όσον αφορά τους υποψήφιους βουλευτές που θα πλαισιώσουν τους συνδυασμούς σας;
Ναι. Και αυτό είναι κάτι που ισχύει και για τα στελέχη. Το απαραίτητο είναι να μην έχουν κακή εικόνα στον περίγυρό τους. Να μην έχουν σκελετούς στην ντουλάπα τους.
Και αυτό πως θα το μάθετε;
Δηλαδή αν πάρω τηλέφωνο 10 ανθρώπους στη Λάρισα, πάρω εσένα και άλλους δέκα οι οποίοι να μην γνωρίζεστε μεταξύ σας, δεν θα μάθω τις πληροφορίες που θέλω; Εγώ γνωρίζω, λόγω της δουλειά μου, ανθρώπους σε ολόκληρη την Ελλάδα. Μου είναι πολύ εύκολο να κάνω κάτι τέτοιο, Και θέλω να σου πω, πως το έχω ήδη κάνει.
Με τι πρόγραμμα θα κατεβείτε στις εκλογές;
Το πρόγραμμά μας το φτιάχνουμε. Είναι πολύ προχωρημένο ήδη…
Βασικά μνημόνιο ή αντιμνημόνιο;
Δεν ισχύει η ερώτηση. Το μνημόνιο είναι εδώ. Το θέμα είναι πως θα παλέψεις το μνημόνιο από μέσα. Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να αυξήσεις τη διαπραγματευτική σου δύναμη.
Και γιατί ο Μπουραντάς θα είχε μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη από τον Σαμαρά;
Γιατί ο Σαμαράς ακολουθεί την ίδια πολιτική των φόρων και της ανεργίας που οδηγούν στον θανατηφόρο σπιράλ, μόνο και μόνο για να πάρει τη δόση. Είναι σαν τους ναρκομανείς…
Ναι αλλά θα πρέπει να το δεχτούν και οι δανειστές μας…
Γιατί αν κάνω αυτό που σου είπα πριν δεν θα το δεχθούν οι δανειστές;
Δηλαδή να υποθέσω πως αυτό θα το πείτε ξεκάθαρα στον ελληνικό λαό προεκλογικά…
Φυσικά και θα το πω. Ήδη το έχω γράψει πολλές φορές. Δεν κατάλαβα. Ποιον θα πρέπει να φοβηθώ; Άκου. Οι ταξικές αντιθέσεις στην Ελλάδα σήμερα είναι οι ανέντιμοι πλούσιοι με τους έντιμους πλούσιους, οι φτωχοί με τους ανέντιμους πλούσιους. Εδώ που έχουμε φτάσει; Έχουμε καταστραφεί. Επιχειρήσεις, νέα παιδιά που δεν μπορούν να βρουν δουλειά…
Για πιο λόγο το κάνετε;
Αυτή είναι μια ερώτηση που μου την έκαναν και τα παιδιά μου. Θα σου πω. Εγώ κατάγομαι από ένα χωριό των Φαρσάλων. Από το Αχίλλειο, πέντε χιλιόμετρα έξω απ’ τα Φάρσαλα. Φύγαμε το 1965 εσωτερικοί μετανάστες στην Αθήνα. Ο πατέρας μου εργάτης, η μάνα μου αγράμματη. Δουλεύω από τα δέκα μου. Οι γονείς μου με τάισαν μέχρι τα δέκα, μου έδωσαν δυο αρχές και πολλή αγάπη. Ότι έκανα στη ζωή μου το έκανα μόνος μου. Μετά λοιπόν από την επιτυχία του βιβλίου μου, γυρίζοντας όλη την Ελλάδα για να το παρουσιάσω, με πιάνει κόσμος και μου λέει «καλά τα λες ρε Μπουραντά, αλλά τι κάνεις; Ποιο είναι το δια ταύτα;». Άρα είχα δυο εναλλακτικές. Ή να πω «εγώ τα παιδιά μου τα έχω εξασφαλισμένα, ιδέες έχω, η δουλειά μου είναι απολαυστική» ή να «συναισθανθώ την ευθύνη απέναντι σε μια κοινωνία που μου έδωσε τόσα πολλά και να το τολμήσω». Από κει και πέρα οι πολίτες θα κρίνουν. Πάντως όποιο και να είναι το αποτέλεσμα κερδισμένος θα είμαι. Αν αποτύχει θα έχω τον χρόνο να ασχοληθώ με αυτά που αγαπώ. Αυτό όμως που επιχειρώ είναι κάτι που γίνεται πολύ σοβαρά και με μεγάλη αγάπη.
Ποιοι άλλοι σας πλαισιώνουν στο εγχείρημά σας αυτό;
Είμαστε ένας πυρήνας γύρω στα 1.000 άτομα σε ολόκληρη την χώρα. Το 50% είναι στελέχη επιχειρήσεων. Το 15% περίπου είναι ακαδημαϊκοί, ένα 15-20% μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και το υπόλοιπο είναι επιστήμονες και ελεύθεροι επαγγελματίες.
Δεν φοβάστε πως θα σας κατηγορήσουν ότι είστε ένας σχηματισμός της ελίτ;
Μας το έχουν ήδη πει. Μας το έχουν πει όχι βλέποντας ποιοι είμαστε, αλλά από τα κείμενά μας. Κινούμαστε σε ένα επίπεδο από το μεσαίο και προς τα πάνω και, λόγω χρόνου, δεν έχουμε εκλαϊκεύσει ακόμα τα κείμενά μας. Τώρα, γνωστά ονόματα δεν υπάρχουν. Τα πιο «γνωστά» αν θέλεις είναι ο Φενέκος ο ναύαρχος, ο οποίος έχει κάνει στο ΝΑΤΟ, αυτός που κοντραρίστηκε με τον Βενιζέλο και παραιτήθηκε πριν ενάμιση χρόνο, ο Γιώργος Κορομηλάς, πρόεδρος του φορολογικού Ινστιτούτου, ο μακροβιότερος πρόεδρος της ΑΣΟΕ, ο Ανδρέας Κιντής, εγώ, διατηρούμε και μια σχέση με τον Χατζημαρκάκη τον ευρωβουλευτή…
Αυτός πάλι «παράξενο τρένο» δεν είναι;
Κοίταξε ο Χατζημαρκάκης έχει παράξενη εικόνα προς τα έξω. Αν τον γνωρίσεις είναι διαφορετικός, Είδες την τελευταία του δήλωση; Πως η Γερμανία έχει κερδίσει 78 δισ. από την Ελλάδα και δεν έχει πληρώσει τίποτα;
Δεν άργησε λίγο να το δηλώσει; Και γενικότερα πως σχολιάζετε τις τελευταίες κωλοτούμπες που κάνουν ο ένας μετά τον άλλον το τελευταίο διάστημα;
Τι περίμενες δηλαδή; Όταν έχεις μια κοινωνία κατακερματισμένη και σε απόλυτη σύγχυση αυτά είναι πράγματα φυσιολογικά. Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τώρα ξαναμοιράζεται η τράπουλα και παίρνουν όλοι θέση.
Μήπως όμως θα μπορούσε κάποιος να σας κατηγορήσει γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο; Πως δηλαδή τώρα που ξαναμοιράζεται η τράπουλα θέλετε κι εσείς να λάβετε θέση για να είστε στο παιχνίδι της επόμενης μέρας;
Αυτό δεν είναι κάτι που μπορείς να το αποδείξεις. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί μόνο από τη διαδρομή σου. Αν η κοινωνία πιστέψει πως ότι κάνω το κάνω για να γίνω βουλευτής ή για να γίνω γνωστός, αυτό είναι δικαίωμά της.
Ο παραδοσιακός άξονας αριστερά-κέντρο-δεξιά εξακολουθεί να ισχύει;
Η ιστορία αυτή έχει τελειώσει. Βρίσκεις μέσα στη ΝΔ για παράδειγμα πιο κρατιστές απ’ ότι βρίσκει στον ΣΥΡΙΖΑ. Έχει γίνει αχταρμάς η ιστορία. Αυτή τη στιγμή, δεδομένης της φάσης που περνάει το καπιταλιστικό σύστημα, μιας φάσης πολύ σκληρής, αφού έχει φτάσει να αμφισβητείται και το μοντέλο της κατανάλωσης, εμείς ιδεολογικά το έχουμε αναλύσει.
Δεν υπάρχει άρα επαλήθευση της κριτικής που ασκεί διαχρονικά η Αριστερά;
Όχι, γιατί η Αριστερά το έκανε πολύ μηχανιστικά και οικονομίστικα. Ενώ το πρόβλημα είναι πολιτισμικό πλέον. Αμφισβητείται πλέον το βασικό στοιχείο του πολιτισμού, το μοντέλο κατανάλωσης και το μοντέλο παραγωγής.
Και τι προβλέπετε τελικά;
Θα μεταλλαχθεί το σύστημα. Πιστεύω πως θα οδηγηθούμε σε μια πιο ουσιαστική σοσιαλδημοκρατία, αλλά με διαφορετικό μοντέλο κατανάλωσης και παραγωγής. Όλη αυτή η ιστορία με τα χρηματιστήρια και τις φούσκες κάποια στιγμή θα αρχίσουν να μαζεύονται.
Πρόταση για την επόμενη μέρα σε επίπεδο θεωρητικό-ιδεολογικό υπάρχει;
Δεν είναι εύκολο αυτό. Γίνεται προσπάθεια. Την κάνουμε και εμείς, μπορεί να τις βρει κάποιος στο διαδίκτυο. Ξέρεις έχουν στερέψει οι ιδέες. Σαν ρεύμα υπάρχει παντού. Ακόμα και στην Αμερική. Μην ξεχνάς πως ακόμα και εκεί είχαμε αγανακτισμένους…
Ναι, το “Occupy Wall Street”…
Ναι. Παράλληλα εκεί έχουν αρχίσει πολλοί να κάνουν ήδη άλλου είδος εμπόριο. Μέσα από το ίντερνετ. Και αμφισβητούν τι σημαίνει καλή ζωή.
Μιας και αναφερθήκατε στο ίντερνετ, ποια πιστεύεται πως θα είναι η κατάληξη των παραδοσιακών ΜΜΕ;
Τα παραδοσιακά μέσα έχουν ήδη τεράστια προβλήματα. Δεν θα σβήσει ποτέ η τηλεόραση, το ραδιόφωνο ή η εφημερίδα, αλλά οι δομές οι επιχειρηματικές από τη μια και τα συμφέροντα στα οποία στηρίχθηκαν καταρρέουν κι αυτά μαζί με το πολιτικό σύστημα. Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα δεν ήταν μόνο τα κόμματα. Ήταν τα συνδικάτα, κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες, ΜΜΕ και άλλα. Τώρα φεύγουν όλα μαζί. Είναι δύσκολο να κρατηθούν όλοι αυτοί αν καταρρεύσει τελικά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.
Αν αύριο το πρωί είχαμε εκλογές και ο κόσμος σας αναδείκνυε κυρίαρχη δύναμη, τι θα κάνατε;
Θα σχημάτιζα μια κυβέρνηση με τους πιο άξιους αλλά όχι πολιτικούς. Μόνο τεχνοκράτες. Αλλά τεχνοκράτες με πολιτική αντίληψη και αξίες. Επαναλαμβάνω, τους άριστους στον τομέα του καθενός. Και επίσης έκτακτες δομές σε μηχανισμούς. Έχουμε πόλεμο. Να σου το πω αλλιώς. Γιατί κάναμε το 2004 τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέσω του οργανισμού; Γιατί απλά το κράτος δεν μπορούσε να λειτουργήσει. Δεν μπορούσε να ανταποκριθεί σ’ αυτό το πρότζεκτ. Πρέπει να δημιουργήσεις ad hoc δομές και μια κυβέρνηση ανασυγκρότησης της χώρας.
Στον Αθήνα 2004 συμμετείχαν οι άριστοι τεχνοκράτες;
Μερικοί ναι.
Και τελικά κατάφεραν να αφήσουν ένα τεράστιο χρέος το οποίο πληρώνουμε σήμερα…
Ναι, γιατί εκεί μέσα μαζεύτηκαν και πολλοί κομματικοί. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως το έκαναν στο πόδι, επίσης πως μαζεύτηκαν κυριολεκτικά στο παρά πέντε μετά τις παλινωδίες του Σημίτη και ως γνωστόν στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται και φυσικά τοποθέτησαν επικεφαλή μια γυναίκα, την Αγγελοπούλου η οποία ήταν ανίκανη.
Φοβάστε τη Χρυσή Αυγή;
Ναι τη φοβάμαι. Μεσοπρόθεσμα όμως. Τη φοβάμαι με την έννοια του ανεξέλεγκτου. Φοβάμαι τις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες στην Ελλάδα οι οποίες δεν θα ελέγχονται. Η Χρυσή Αυγή είναι το καρκίνωμα που γέννησε το άρρωστο πολιτικό σύστημα. Και να σου πω και κάτι άλλο; Μπορεί να τους βολεύει κιόλας η ύπαρξή της, με τη λογική «αν δεν θέλετε αυτούς ψηφίστε εμάς».
Τρόπος αντιμετώπισης του φαινομένου;
Μόνο πολιτικός είναι ο τρόπος. Δεν υπάρχει άλλος. Εάν πας με κατασταλτικά μέτρα, θα τους γιγαντώσεις. Και όταν λέω πολιτικά δεν εννοώ σε επίπεδο αντιπαράθεσης. Εννοώ πως ο πολιτικός κόσμος πρέπει απλά να κάνει τη δουλειά του.
Αυτοί που κυβερνάνε σήμερα αγαπάνε τη χώρα;
Νομίζω πως όχι. Και αυτός είναι ένας από τους τρεις πιο μικρούς λόγους που με οδηγούν στην πολιτική. Πρώτον γιατί την αγαπάω αυτή χώρα. Οδηγούσα σήμερα και έβλεπα τον ήλιο και έλεγα μέσα μου «ρε συ τι ωραία χώρα έχουμε». Ο δεύτερος είναι πως έχω θυμώσει και ο τρίτος είναι πως ζω διαρκώς σε στοίχημα.
Τι προβλέπετε για το άμεσο μέλλον;
Σε επίπεδο κοινωνίας το 2013 θα είναι φρίκη. Το σενάριο ανάμεσα σε «φρίκη» και «κόλαση», νομίζω πως θα είναι «φρίκη». Δεν ξέρω τι θα είναι το 2014. Πολιτικά δεν βλέπω εκλογές σύντομα. Πιστεύω πως το 2013 θα το βγάλουμε με αυτή την κυβέρνηση. Και να σου πω το εύχομαι κιόλας, γιατί τυχόν εκλογές θα σημαίνει πως η κατάσταση θα έχει χειροτερεύσει και πως θα οδηγούμαστε προς την κόλαση. Άρα η πρόβλεψή μου είναι πως θα είναι το 2013 πολύ δύσκολα τα πράγματα για την κοινωνία, με μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας, μόλις εφαρμοστούν αυτά τα μέτρα, και περισσότερες επιχειρήσεις θα κλείσουν, και η μετανάστευση θα διογκωθεί. Υπάρχουν ήδη άνθρωποι που δεν έχουν να πάρουν φάρμακα, γενικά θα είναι μια φρίκη. Αυτό που δεν μπορώ να εκτιμήσω είναι μέχρι πότε το ΚΚΕ, η Χρυσή Αυγή και ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούν να ελέγχουν τις ανεξέλεγκτες κοινωνικές εκρήξεις.
Πόσες πιθανότητες δίνεται στον ΣΥΡΙΖΑ να είναι η επόμενη κυβέρνηση;
Είναι 50-50. Αν δεν βγει ένας νέος πολιτικός σχεδιασμός θα έχει μεγάλες πιθανότητες. Διαφαίνεται πως πλέον οι Αμερικάνοι δεν θα είχαν αντίρρηση να βγει ο ΣΥΡΙΖΑ, με κάποιες παραδοχές ή δεδομένα, δηλαδή, επειδή αυτοί σκέφτονται και βλέπουν πιο μπροστά, σε ένα σενάριο ανεξέλεγκτων κοινωνικών εκρήξεων, μιας χαοτικής ενδεχόμενης κατάστασης, σίγουρα προτιμούν να υπάρχει ο ΣΥΡΙΖΑ. Και καλά κάνουν…
Κάτι τελευταίο. Επειδή έχετε μεγάλη εμπειρία από τις επαφές με ανθρώπους, στελέχη επιχειρήσεων, φοιτητές, είναι άλλωστε και το γνωστικό σας αντικείμενο, πως θα σκιαγραφούσατε την προσωπικότητα του Αλέξη Τσίπρα;
Κατ’ αρχήν θα ήθελα να σου πω, πως τον Αλέξη, επειδή τυχαίνει να είμαι φίλος με όλη την οικογένειά του, τον εκτιμώ πολύ, τον συμπαθώ, πιστεύω πως είναι ένα έντιμο παιδί. Πιστεύω πως έχει αγνές προθέσεις, αλλά από την άλλη πλευρά είναι μέσα σε ιδεολογικά και πολιτικά στερεότυπα, έχει μια αντίληψη, σε ότι αφορά τη διακυβέρνηση η οποία είναι αδύναμη γιατί δεν έχει εμπειρίες, δεν έχει βγάλει δηλαδή ένα μεροκάματο όπως βγάζεις εσύ, και φυσικά δεν είναι μόνο αυτός σε αυτή την κατηγορία έτσι; Παρ’ όλα αυτά έχει εξαιρετικό μυαλό, αλλά το θέμα είναι πως ο σκληρός πυρήνας του ΣΥΡΙΖΑ και σαν άτομα και σαν ομάδα είναι αυτό που δείχνουν. Δεν έχουν ικανότητα διακυβέρνησης. Και η χώρα αυτή τη στιγμή έχει μεγαλύτερη ανάγκη από έναν μάνατζερ και λιγότερη από έναν πολιτικό.
Σας ευχαριστώ πολύ κ. Μπουραντά
Εγώ ευχαριστώ Λευτέρη.