Του Λευτέρη Παπαστεργίου
Παρακολουθώ με ενδιαφέρον ένα βιντεάκι που του έφτιαξε ένας φοιτητής του. Το πρόσωπό του δεν εμφανίζεται πουθενά. Εμφανίζονται όμως έννοιες τις οποίες ο ίδιος τα τελευταία χρόνια τείνει να τις αναγάγει σε αποκλειστικά δική του υπόθεση και μάλιστα σε μια ολοένα και πιο αυξημένη ομάδα επιρροής η οποία ξεφεύγει κατά πολύ από τα όρια της Θεσσαλίας. «Σύγχρονη γεωργία», «εξειδικευμένα και καινοτόμα προϊόντα», «σύγχρονες παραγωγικές μονάδες» είναι μερικές από τις έννοιες αυτές και ο λόγος για την «έκπληξη» αυτών των εκλογών, τον καθηγητή Δημήτρη Κουρέτα.
Πως είναι δυνατόν όμως, ο άνθρωπος που δίνει τη μάχη του, επιστημονικά, για την πρόοδο, να επιλέγει, πολιτικά, το πισωγύρισμα, ταυτιζόμενος μάλιστα με ένα χώρο ο οποίος μάλλον απωθεί παρά ελκύει; Η βασική αυτή ερώτηση, που απαντά και στον χαρακτηρισμό «έκπληξη» με οδήγησε σε μια κουβέντα μαζί του. Για το ΠΑΣΟΚ, την Κεντροαριστερά, το «παλιό» και το «νέο», τη χώρα και τις δυνατότητές της.
Θεωρώ πως δίνει αγώνα σε λάθος κατεύθυνση, αφού πιστεύω πως κανονικά θα έπρεπε να έχει συνταχθεί με τις φιλελεύθερες δυνάμεις της χώρας. Με προλαβαίνει ο ίδιος, πριν καν εκστομίσω τη σκέψη μου: «πρέπει να μάθει ο χώρος της κεντροαριστεράς να συμπεριλάβει στους συνομιλητές του τους φιλελεύθερους, οι οποίοι πρακτικά σήμερα και πάντα στη χώρα είναι άστεγοι πολιτικά. Γιατί οι πραγματικά φιλελεύθεροι είναι αυτοί οι πολίτες που επιζητούν δωρεάν ασφάλιση, υγεία και παιδεία. Έτσι εκφράζονται στην Αμερική οι φιλελεύθεροι. Έτσι ήταν και στην Ευρώπη μετά τη γαλλική Επανάσταση. Βέβαια εδώ στην Ελλάδα εκείνη την εποχή που γεννιόταν ο φιλελευθερισμός στην Ευρώπη (τον 18ο αιώνα) εδώ είχαμε να αποφασίσουμε αν θα μας σβέρκωνε ο πασάς ή ο βασιλιάς. Και ακόμη η Ελλάδα ζει τον ευρωπαϊκό μεσαίωνα στην οικονομία. Το οικονομικό μοντέλο του μεσαίωνα στηριζόταν στις συντεχνίες που δεν επέτρεπαν τον ανταγωνισμό (διαβάστε την πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για τις στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας) και επίσης στα φέουδα όπου ο αρχηγός αυθαιρετούσε χωρίς έλεγχο.
Τον ακούω να μου περιγράφει όλα τα παραπάνω και δεν μπορώ να μην τον ρωτήσω:
Και γιατί ΠΑΣΟΚ;
Το ζήτημα της Κεντροαριστεράς στην Ευρώπη πέρασε και περνάει μια τεράστια κρίση, μετά το 2000, γιατί η Σοσιαλδημοκρατία κλήθηκε να διαχειριστεί ζητήματα κατ’ ανάγκην, ενώ θα έπρεπε να τα είχε θέσει η ίδια εκ πεποιθήσεως. Δηλαδή στη χώρα μας, για παράδειγμα την περίοδο 2008-2009, κλήθηκε να διαχειριστεί μια κρίση, ενώ η ατζέντα αυτή θα έπρεπε να είχε μπει σε δημόσια συζήτηση από την εποχή που μπήκαμε στο κοινό νόμισμα. Αναγκάστηκε λοιπόν, ακριβώς επειδή δεν το έκανε τότε, να συμμετάσχει εξ ανάγκης σε μια υφεσιακή πολιτική, ενώ τα ζητήματα της αναδιοργάνωσης της οικονομίας θα έπρεπε να τα είχε θέσει μόνη της. Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα. Ότι δεν έχει θέσει τα μεγάλα προτάγματα.
Ποια είναι αυτά;
Αν διαβάσει ξανά κανείς τον «Τρίτο Δρόμο» του Άντονι Γκιντενς θα αναρωτηθεί, «μπορεί να υπάρχει τώρα αυτός ο τρίτος δρόμος στην Ελλάδα και στην Ευρώπη το 2015»; Εγώ λέω, ναι, μπορεί να υπάρχει, αλλά θα πρέπει να ξανασυζητηθούν όλα αυτά τα ζητήματα. Σήμερα η κεντροαριστερά έχει να παλέψει με μια σκληρή πραγματικότητα σε όλη την Ευρώπη. Είναι η πραγματικότητα ότι η έννοια ‘πολίτης’ ταυτίζεται με αυτόν που έχει δουλειά. Άκρως προσβλητικό για τον πολιτισμό μας. Όλα τα χρήματα, τα τεράστια ποσά, που έρχονται στην Ευρώπη μπορούν να χρηματοδοτήσουν έναν άξονα που εγώ τον ονομάζω «τοπικοποίηση της οικονομίας» και όχι «παγκοσμιοποίηση»; Αυτό είναι το μεγάλο ζητούμενο. Να στηθεί ξανά η μικρή επιχειρηματικότητα με μια τοπική διάσταση. Αυτό το τεράστιο ζήτημα το πραγματεύομαι και στο καινούργιο μου βιβλίο, το οποίο πρόκειται να κυκλοφορήσει τον επόμενο μήνα: πως θα μπορέσει να στηθεί και πάλι η μικρή επιχειρηματικότητα και σε επίπεδο χώρας και σε επίπεδο περιφερειών και ευρωπαϊκό. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο συμμετέχω στις εκλογές. Εάν ο χώρος της Κεντροαριστεράς δεν περάσει μια μακρά περίοδο συζήτησης, με προσυνεδριακό διάλογο, με ομάδες εργασίας, και ξαναμπεί στη δίνη της κυβερνησιμότητας είναι δύσκολο να απαντήσει στα ζητούμενα της εποχής, που σου περιέγραψα.
Δυο ενστάσεις σε όσα είπες. Πρώτον, ζητάς επιστροφή στον «Τρίτο Δρόμο» του Γκίντενς την ώρα που οι Εργατικοί στην Αγγλία επιλέγουν πιο ριζοσπαστικές λύσεις στο πρόσωπο του Κόρμπυν. Αυτό δηλαδή που δεν θέλουν εκεί, θα κάνουμε εμείς εδώ;
Κοίτα, αυτό που δεν προχώρησε ο Μπλερ, του οποίου όπως ξέρεις μέντορας υπήρξε ο Γκίντενς, έχει ένα σωρό εξηγήσεις, όπως η ταύτισή του με τον πόλεμο στο Ιράκ και ο χαρακτηρισμός «το μακρύ χέρι της Αμερικής», ήταν κάποιοι από αυτούς, ενώ και σε επίπεδο οικονομίας δεν μπόρεσε να περπατήσει και έκανε στροφή. Επομένως ο «τρίτος δρόμος» δεν περπάτησε ποτέ. Άρα μετά το 2009, για την Ελλάδα που ζούμε αυτή την κατάσταση, όλες οι προκλήσεις που θέτω εγώ σήμερα η Κεντροαριστερά κλήθηκε να τις διαχειριστεί εξ ανάγκης σε μια πτωχευμένη χώρα. Άρα τι προτάγματα να προλάβει να βάλει η Σοσιαλδημοκρατία; Πήγε στον πάτο…
Έθεσες όμως και ζήτημα «κυβερνησιμότητας» σε ένα κόμμα που την έχει στο DNA του. Πόσο εφικτό είναι να την αφήσει στην άκρη για να συζητήσει, όπως εσύ προτείνεις;
Η συζήτηση θα γίνει έτσι κι αλλιώς. Απλά η «κυβερνησιμότητα» μπορεί να την καθυστερήσει. Εδώ οφείλουμε όμως να μιλήσουμε με όρους μέλλοντος. Λοιπόν, αν αυτοί οι άνθρωποι που υποτίθεται πως θέλουν τη αναγέννηση της Σοσιαλδημοκρατίας και της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα αντιληφθούν πως τώρα είναι η ώρα να τεθούν τα προτάγματα που σου εξήγησα, τότε η όλη ιστορία έχει μέλλον. Εάν δεν τα θέσουν και μπουν σε μια διαδικασία εξ ανάγκης διαχείρισης εκ νέου μιας πτωχευμένης χώρας, τότε δεν θα έχει μέλλον.
Πες μου τώρα, πως μπορείς να εξηγήσεις σε κάποιον πολίτη το γεγονός πως τελευταίος στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ είναι ο Κώστας Λαλιώτης και τελευταίος στο ψηφοδέλτιο της Λάρισας ο Δημήτρης Κουρέτας;
(γελάει) Ωραία ερώτηση. Κοίτα, είναι για διαφορετικούς λόγους το ένα, και για διαφορετικούς λόγους το άλλο. Το ζητούμενο είναι να συμβούν αυτά που σου είπα. Αν δεν συμβούν, ο κάθε Κουρέτας και ο κάθε Λαλιώτης θα πάνε σπίτι τους, ακολουθώντας έτσι κι αλλιώς διαφορετικούς δρόμους… (ξεναγελάει)
Και γιατί αυτή η ιστορία της ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς να ξεκινήσει από το ΠΑΣΟΚ και όχι από τον ΣΥΡΙΖΑ, που έχει και τα εκλογικά ποσοστά;
Γιατί πολύ απλά ο κορμός του ΣΥΡΙΖΑ, η ηγεσία του, δεν ανήκουν και κατά συνέπεια δεν πιστεύουν στην Κεντροαριστερά. Είναι κομμουνιστές. Αυτό αποδεικνύεται και από την ομάδα στην οποία συμμετέχουν στην Ευρώπη. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως οι κύριοι Δραγασάκης, Φλαμπουράρης, Μπαλτάς, Σκουρλέτης και άλλοι από το ΚΚΕ έφυγαν για να κάνουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Και ο Τσίπρας στην ΚΝΕ ήταν. Κομμουνιστές είναι και δεν καταλαβαίνω γιατί αποφεύγουν να το λένε.
Δεν φοβάσαι να ταυτιστείς με αυτό το «παλιό»; Ή δεν είναι «παλιό»;
Όταν μου έγινε η πρόταση το σκέφτηκα πολύ καλά. Εκείνη τη βραδιά δεν κοιμήθηκα. Γιατί; Γιατί από τη μια μεριά έπρεπε να πάρω ένα μεγάλο πολιτικό κόστος, να ταυτιστώ με κάτι το οποίο κουβαλάει «αμαρτίες» διάφορες τα τελευταία χρόνια ή θα έπρεπε να καθίσω σπίτι μου και να περιμένω να δω πως θα εξελιχθεί η ιστορία. Εγώ πήρα το κόστος και αποφάσισα να συμμετάσχω από το να καθίσω στο σπίτι μου.
Πολλοί θα πουν ο Κουρέτας πήγε στο ΠΑΣΟΚ γιατί το ΠΑΣΟΚ θα είναι κυβερνητικός εταίρος, είτε του ΣΥΡΙΖΑ είτε της ΝΔ, και έτσι θα πάρει κάποιο κυβερνητικό αξίωμα…
Αυτό όντως μπορεί να το πει κάποιος. Το ζήτημα είναι ότι ο Κουρέτας πάντοτε κινείτο στις μειοψηφίες. Και αν εγώ ήθελα να έχω ένα κυβερνητικό πόστο θα το είχα κάνει εύκολα στα τριάντα μου, στα σαράντα μου, όταν με παρακαλούσαν τα κόμματα, όχι πάντως στα πενήντα τέσσερα. Κοίτα, ότι και να έκανα όλο και κάποιος θα βρισκόταν να πει κουβέντες. Ότι κάνω το κάνω επειδή το πιστεύω. Αν αυτός ο χώρος κληθεί να κυβερνήσει και μου ζητήσει βοήθεια θα δούμε τι θα γίνει.
Η κάλπη της Κυριακής ποιον θα πρέπει να βγάλει πρώτον; Τον ΣΥΡΙΖΑ ή τη ΝΔ;
Αυτό είναι δύσκολο να σου το απαντήσω γιατί για διαφορετικούς λόγους θα πρέπει και οι δυο να παραμείνουν και να βοηθήσουν. Αυτό όμως είναι μια συνέντευξη μόνο του νομίζω…
Καλά νομίζεις. Καλή επιτυχία λοιπόν, αν και θα έπρεπε να σου ευχηθώ μάλλον kalo kouragio…